NGƯỜI DÂN CÓ QUYỀN ĐÒI LẠI NHÀ ĐẤT ĐÃ CHO NHÀ NƯỚC MƯỢN?

Việc cho mượn nhà đất này thường diễn ra trên cơ sở thỏa thuận miệng hoặc văn bản không chính thức, với cam kết sẽ trả lại đất khi không còn nhu cầu sử dụng. Tuy nhiên, khi mục đích sử dụng đã không còn phù hợp hoặc không có thỏa thuận rõ ràng về thời hạn mượn, nhiều cá nhân và gia đình mong muốn lấy lại tài sản hợp pháp của mình. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để yêu cầu nhà nước trả lại nhà đất một cách hợp lý và tuân thủ pháp luật? Dưới đây là các bước cần thực hiện, từ việc xác định cơ sở pháp lý đến thương lượng hoặc khởi kiện, giúp người dân bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình đòi lại nhà đất đã cho mượn. 

1. Đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn là gì?
Đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn là hành động yêu cầu trả lại quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng đối với tài sản (nhà đất) mà trước đó đã cho nhà nước mượn hoặc đã bàn giao cho các nhà nước quản lý, sử dụng. Thông thường, trường hợp này có thể xảy ra khi:
• Giấy tờ cho mượn nhà đất: Thời gian cho mượn đã hết.
• Nhà nước sử dụng đất không đúng mục đích: Việc sử dụng đất không phù hợp với những gì đã ghi trong giấy tờ cho mượn nhà đất.
• Có nhu cầu sử dụng đất gấp: Chủ sở hữu cần sử dụng lại mảnh đất đó.
 
2. Nhà đất đã cho nhà nước mượn, có đòi lại được không?
Việc đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn là một vấn đề pháp lý phức tạp, cần được xem xét kỹ lưỡng trên từng trường hợp cụ thể. Quyền lợi của người dân có được đảm bảo hay không sẽ phụ thuộc vào các yếu tố sau:
• Giấy tờ cho mượn nhà đất mà các bên đã ký kết tại thời điểm cho mượn nhà đất: Nếu giữa hai bên đã ký giấy tờ cho mượn nhà đất cho nhà nước mượn nhà đất, người dân cần kiểm tra các điều khoản trong đó để xác định quyền và nghĩa vụ của cả hai bên, bao gồm điều kiện để đòi lại đất. Các giấy tờ cho mượn nhà đất cho mượn nhà đất thường có thời hạn cụ thể và quy định rõ ràng về việc trả lại đất sau khi hết thời gian mượn.
• Mục đích và điều kiện mượn nhà đất: Nếu đất được mượn với mục đích xây dựng công trình công cộng, phát triển dự án, hoặc sử dụng cho lợi ích công cộng, thì việc đòi lại đất sẽ phải tuân theo quy trình pháp lý.
• Thời gian và các thủ tục pháp lý: Nếu giấy tờ cho mượn nhà đất đã hết hạn mà chưa có thỏa thuận kéo dài, người dân có thể yêu cầu nhà nước trả lại đất. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nhà nước có thể yêu cầu tiếp tục sử dụng đất nếu nó phục vụ cho mục đích công cộng lâu dài (trường học, bệnh viện, đường xá).
• Chính sách pháp luật: Các quy định pháp luật về đất đai có thay đổi so với thời điểm ban đầu cho mượn không? Nếu nhà nước sử dụng đất không đúng mục đích hoặc vượt quá thời hạn mượn, người dân có thể yêu cầu nhà nước giải quyết theo quy định của pháp luật.

3. Cơ quan nào có thẩm quyền giải quyết khi người dân đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn?

Theo quy định Điều 236 Luật Đất đai 2024, cơ quan có thẩm quyền giải quyết khi người dân đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn:
- Tòa án có thẩm quyền giải quyết: Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp hoặc một trong các bên tranh chấp có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 của Luật Đất đai và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất.
- Ủy ban nhân dân/Tòa án có thẩm quyền giải quyết: Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 137 Luật Đất đai.

4. Thủ tục đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn thế nào?

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ 
Hồ sơ bao gồm: 
• Đơn kiến nghị yêu cầu trả lại nhà đất đã cho mượn;
• Giấy tờ pháp lý của người làm đơn;
• Các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất;
• Giấy tờ cho mượn nhà đất mà các bên đã ký kết tại thời điểm cho mượn nhà đất;
• Các tài liệu, chứng cứ khác chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.
Bước 2: Khiếu nại hành chính
Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại Tòa án theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính.
Bước 3: Chuẩn bị hồ sơ hồ sơ khởi kiện

Hồ sơ bao gồm:

• Đơn khởi kiện hành chính (Tải về tại đây: Đơn khởi kiện hành chính);

• Các tài liệu chứng minh cho yêu cầu của người khởi kiện;

• Bản chính quyết định hành chính hoặc chứng cứ chứng minh về hành vi hành chính bị khiếu kiện và tất cả các quyết định có liên quan;

• Bản chính Quyết định giải quyết khiếu nại hoặc chứng cứ chứng minh việc đã khiếu nại (nếu có);

• Giấy uỷ quyền (trong trường hợp người khởi kiện cử người đại diện);

• Sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân/Căn cước công dân (bản chứng thực của nhà nước có thẩm quyền).

Bước 4: Nộp hồ sơ khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết.

5. Cần làm gì để đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn?
Để đòi lại nhà đất đã cho nhà nước mượn, người dân cần tuân thủ quy trình pháp lý và chuẩn bị đầy đủ các tài liệu chứng minh quyền lợi của mình. Dưới đây là các bước cụ thể:
Thứ nhất, kiểm tra hồ sơ pháp lý:
• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ/sổ hồng).
• Các giấy tờ liên quan như: hợp đồng mua bán, thừa kế, hoặc văn bản chứng minh quyền sở hữu nhà đất.
Thứ hai, kiểm tra chứng cứ về việc cho nhà nước mượn:
• Văn bản, quyết định hoặc biên bản về việc giao nhà đất cho nhà nước mượn.
• Nếu không có tài liệu, cần thu thập lời khai nhân chứng hoặc các tài liệu có giá trị liên quan.
Thứ ba, đối chiếu quy định pháp luật: Xem xét các điều khoản trong Luật Đất đai, Bộ luật Dân sự và các văn bản pháp luật khác liên quan để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.
Thứ tư, khiếu nại hoặc khởi kiện
Thứ năm, nhờ đơn vị hỗ trợ pháp lý đại diện làm việc với nhà nước hoặc tham gia tranh tụng tại Tòa án.
Trường hợp đất đã bị sử dụng hoặc thu hồi vào mục đích công cộng hoặc quy hoạch, người dân có quyền:
• Yêu cầu bồi thường: Nộp hồ sơ đến cơ quan có thẩm quyền để được giải quyết.
• Thỏa thuận giá trị bồi thường: Nếu không đồng ý, có thể yêu cầu đánh giá lại giá trị bồi thường hoặc khởi kiện để bảo vệ quyền lợi.